|
|
|
De eerste zes Dorpskerkpredikanten
|
|
Al enkele jaren speurt ouderling-kerkrentmeester Simon Hoek op internet en in archieven naar de geschiedenis van de eerste predikanten van Barendrecht. De eerste decennia van geschiedenis van de in 1572 ontstane Nederduyts Gereformeerde Kerk, zoals vastgelegd in de Acta van de Generale Synode en de eerst gevormde Classes, is gedigitaliseerd en op internet toegankelijk is gemaakt. Dat maakte mogelijk om beschrijvingen te maken van de eerste zes Dorpskerkpredikanten van Barendrecht. Het onderzoek leidde tot een aantal interessante ontdekkingen. De beschrijvingen zullen worden gepubliceerd in het supplement op het jubileumboek 'Vijf eeuwen Dorpskerk', dat in 2022 zal verschijnen. Onderstaand staan resumés van die uitgebreidere artikelen. |
De eerste Dorpskerkpredikant
De eerste samenwerkingsverbanden van plaatselijke Nederlandse kerken van Calvinistische signatuur kregen gestalte in de Nederduits Gereformeerde Synode van Emden, die werd gehouden in oktober 1571. Na de bevrijding van Brielle in 1572 kreeg de kerkhervorming in Holland langzaam gestalte. De eerste classes in Zuid Holland werden gevormd in 1573 (Delft en Dordrecht). In de acta van de Classis Dordrecht, die op 3 augustus 1574 werd gehouden in Schoonhoven, werd voor het eerst melding gemaakt van een gemeente in Barendrecht. De bekeerde monnik Michael Egidii werd genoemd als de eerste voorganger van de Barendrechtse reformatorische gemeente. Hij werd als snel getypeerd als 'een wolf in schaapskleren', die al in 1576 werd overgeplaatst naar Heerjansdam, waar hij in 1577 ook werd afgezet. Lees verder >> |
De tweede Dorpskerkpredikant
Van de tweede Dorpskerkpredikant, Johannes Gerhardi, is niet bekend vanwaar hij naar Barendrecht is gekomen. Vast staat dat hij al in 1575 predikant was in de Classis Dordrecht. In 1577 werd vermeld dat hij scriba was van de Classis Dordrecht, maar niet vanuit welke plaats hij was afgevaardigd. Uit de Acta van de Classis blijkt wel dat hij en Michale Egidii elkaar gekend moeten hebben omdat zij beiden in een zelfde classicale vergadering aanwezig waren. Pas in 1578 wordt Gerhardi genoemd als predikant van Barendrecht. Al in 1579 vertrok Gerhardi 'illegaal' (zonder toestemming van de Classis) naar de gemeente in Ouderkerk aan den IJssel, waar hij de eerste predikant na de Refomatie was. Dat leidde tot heftige discussies, vermaningen en uitwindelijk een schuldbekentenis van ds. Gerhardi. Hij bleef daar predikant tot 1586, het jaar waarin hij overleed. Lees verder >> |
De derde Dorpskerkpredikant
Uit de acta van de vergadering van de classis Dordrecht die werd gehouden op 11 augustus 1579, blijkt dat dominee Lambertus Bracht, predikant in Asperen, opvolger wil worden van dominee Gerardi als predikant van Barendrecht. Vermeldenswaard is dat hij was gehuwd met de uitgetreden rooms religieuze Stijne Johans van Voorthuisen. De overplaatsing naar Barendrecht was voorgedragen door Rutger VI Van Boetzelaer, die zowel Ambachtsheer van Barendrecht, als van Asperen was. Vermeld moet worden dat hij een achterkleinzoon was van de stichtster van de Barendrechtse Dorpskerk, Ambachtsvrouwe Elisabeth van Loon-Van Moerkercken. Pas in 1580 wordt Gerhardi bevestigd in Barendrecht. Zij predikantschap was van korte duur want hij overleed al in 1581. Lees verder >> |
De vierde Dorpskerkpredikant
Met het plotselinge overlijden van dominee Lambertus Bracht, verloor de kerk van Barendrecht al na twee jaar zijn predikant. De mededeling van de dood van de predikant wordt in de acta van de classicale vergadering van 18 juli 1581 in één adem genoemd met de naam van zijn opvolger: dominee Otto Genonis. Vermeldenswaard is dat Otto Genosis één van de eerste zogeheten ‘Duytsche klercken’, was. Dit is een aanduiding voor een specifieke groep predikanten die, bij gebrek aan academisch geschoolde predikanten in de nog jonge reformatorische kerk, in Dordrecht waren opgeleid bij een zogenaamd ‘Collegie van Duytse klercken’. De vierde Dorpskerkpredikant was van 1581 tot 1591 actief in Barendrecht. Op initiatief van Ambachtsvrouwe Van Moerkercken van Mijnsheerenland (verwant aan de stichtster van de Barendrechtse Dorpskerk, Elisabeth Van Loon-Van Moerkercken), vertrok ds. Genosis naar Mijnsheerenland. Daar bleef hij predikant tot zijn overlijden in 1605. Lees verder >> |
De vijfde Dorpskerkpredikant
In dezelfde vergadering in 1591 waarin het bestuur van de Classis Dordrecht besluit dat ds. Otto Genosis predikant van Mijnsheerenland werd, viel ook het besluit over zijn opvolger in Barendrecht. Dat werd een predikant van buiten de Classis Dordrecht, dominee Matthijs Pietersz. die later de naam Van Straalen aannam. Hij kwam uit Kuddelstaart dat onder de Classis Utrecht viel. Zijn komst naar Barendrecht in 1591 en later zijn gedwongen vertrek naar Mijnsheerenland in 1606 hebben tot veel onrust geleid, zowel plaatselijk als Classicaal. Ondanks dat zijn optreden zelfs aanleiding was tot een discussie in de Synode, heeft hij voor de kerk van Barendrecht veel betekent. Zo heeft hij de allereerste ambtsdragers laten kiezen, de diaconie ingesteld en een eerste Kerkenraad georganiseerd. In de Acta van de Classis Dordrecht werd e.e.a. uitgebreid en veelvuldig aan de orde gesteld. Lees verder >> |
De zesde Dorpskerkpredikant
De levensbeschrijving van de zesde Dorpskerkpredikant is nog steeds in bewerking, maar nadert zijn voltooiing: Het betreft Abraham Costerus (1575-1620), die predikant was in Barendrecht van 1606-1609. Hij is de eerste Barendrechtse predikant waarvan vast staat die universitair was opgeleid. Hij heeft een zevental boeken geschreven, die veel stof deden opwaaien. Hieronder staan de titelbladen van die boeken afgedrukt, als voorproefje op de publicatie van zijn boeiende levensverhaal. Zijn meest spraakmakende boek schreef hij in zijn Barendrechtse periode. Tegen het eind van 2021 volgt meer over Abraham Costerus, wiens originele boeken bijna uitsluitend nog te vinden zijn in enkele grote unversiteitsbibliotheken, maar die allemaal via 'Google Books' gedownload kunnen worden! |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
1608 |
1610 |
1613 |
1614 |
1614 |
1619 |
1620 |
Achtste boek van Abraham Costerus gevonden
Het lange speuren naar informatie over de zesde Dorpskerkpredikant in alle uithoeken van het wereldwijde internet is niet te vergeefs geweest, zo concludeert Dorpskerkrentmeester Simon Hoek. Hij heeft vastgesteld dat dominee Abraham Costerus nog een achtste theologisch boekwerkje heeft geschreven met de titel: "Van de Opstandinghe des Vleeschs, ghestelt tot een noodighe verantwoordinghe, teghen de valsche beschuldighinghe Thomas Sailly, Priester der ghenoemder Societeyt Jesu". Het is een protest(ants)geschrift tegen de theologische visie van de Rooms-Katholieke Thomas Sailly, die als Jezuiet tal van theologische werken heeft geschreven. Dit boekwerkje van 100 pagina's, is uitgegeven in 1616, toen Costerus predikant was in Ossendrecht en Woensdrecht. Ook dit boekje is volledig te downloaden via GoogleBooks.com! 28.03.19 |
|
 |
Unieke vondst van eeuwenoud boekwerk van oud-Dorpskerkpredikant
Al drie jaar speurt een Dorpskerkrentmeester op internet naar de geschiedenis van de eerste predikanten in Barendrecht. Speurend naar de levensloop van de zesde predikant - Abrahamus Costerius, die anno 2019 'Bram de Koster' zou heten, bleek dat hij, enkele boekwerken heeft geschreven die destijds nogal spraakmakend waren. Dankzij 'Google Books' kunnen die boekwerken digitaal gelezen worden. De originele boeken zijn zeer zeldzaam en die exemplaren liggen veilig opgeborgen in enkele bibliotheken over de hele wereld. De kerkrentmeester stuitte tijdens zijn lange zoektocht op internet op een origineel exemplaar van een 'Thesaurus Liborum' in twee delen uit het jaar 1701. Daarin is het tweede boekje van de zesde Dorpskerkpredikant integraal opgenomen. Costerius schreef dat in 1610 en het werd negentig jaar later opgenomen in dit prachtige verzamelwerk dat door Thomas Crenius werd uitgegeven. |
|
Deze Thesauri Liborum werden te koop aangeboden voor een aantrekkelijke prijs. De Dorpskerkrentmeester kon zijn ogen niet geloven, aarzelde geen seconde en kocht de twee boekjes die bij een antiquariaat in de regio werden aangeboden. Aangezien er over het leven en werken van deze zesde predikant heel veel informatie is gevonden, zal diens levensbeschrijving in enkele delen verschijnen, zowel in Klankbord, op deze website alsook in het Contactblad van de Historische Vereniging. Het plan is om de complete levensbeschrijvingen van de eerste zes Dorpskerkpredikanten, voorzien van alle bronnen en verwijzingen, in boekvorm uit te geven bij het 510-jarig bestaan van de Dorpskerk. |
|
 |
Een nieuwe Dorpskerkpredikant beroepen. . . in 1606
Zoals bij sommigen bekend is, heeft kerkrentmeester Simon Hoek zich verdiept in de eerste Dorpskerkpredikanten. Zijn eerste vijf verhalen zijn reeds gepubliceerd op deze website, aan het verhaal over de zesde predikant wordt nog gewerkt door Simon. Dat verhaal gaat dan over dominee Abraham Costerus die leefde van 1575 tot 1620. Nu is gebleken dat een van de leden van de beroepingscommissie, Joost Hengstmengel, ook op zoek is geweest naar in het verleden beroepen Dorpskerkpredikanten. Hij is daarbij gestuit op een artikel 'EEN BEROEP NAAR BARENDRECHT IN HET BEGIN YAN DE 17™ EEUW, DOOR Mr. PETER VAN MEURS. Deze schrijver baseert zijn verhaal één op één op het 'Tweede Kerckenboek' van de Barendrechtse Dorpskerk, een van de bronnen die ook Simon frequent gebruikt. Vooruitlopend op het boeiende levensverhaal van deze zesde Dorpskerkpredikant, dat later dit jaar zal verschijnen, geeft dit door Joost gevonden artikel een mooi beeld hoe dominee Abraham Costerus in 1606 werd beroepen als zesde Dorpskerkpredikant naar Barendrecht! Lees verder >> 30.07.21 |
|